Laatst bijgewerkt: 01-09-2021

Onze selectiecriteria

17Onderzochte producten

31Bestede uren

23Beoordeelde onderzoeken

30Verzamelde opmerkingen

In verband met lichamelijke en geestelijke gezondheid worden vitamines vaak aangeprezen als een essentiële bron hiervoor. Maar omdat over de bekendste vitamines A, C en E meestal het meest gesproken wordt, worden andere vitamines en hun betekenis vaak naar de achtergrond verdrongen. Net als vitamine C is vitamine K essentieel voor de goede werking van je lichaam.

Als er een tekort aan deze vitamine is, zijn er mogelijke gevolgen die je in geen geval mag onderschatten. Dit artikel laat je kennismaken met de essentiële functies van deze vitamine, en met de oorzaken en gevolgen van een tekort. Je krijgt ook waardevolle tips over hoe je een tekort aan vitamine K met succes kunt behandelen en hoe je preventieve maatregelen kunt nemen.

De belangrijkste feiten in het kort

  • Vitamine K is vooral verantwoordelijk voor de stolling van bloed in het menselijk lichaam.
  • Mensen consumeren gewoonlijk veel meer dan de dagelijkse behoefte via de voeding.
  • Vitamine K is vooral essentieel na de geboorte van een mens.

Definitie: Wat is vitamine K?

Vitamine K is een belangrijke vitamine voor de bloedstolling. De letter K is in dit geval een afkorting voor coagulatie, een synoniem voor bloedstolling.

Je vindt vitamine K vooral in groene voedingsmiddelen. Hiertoe behoren bijvoorbeeld groene groenten, groene sla en groene kool (Foto bron: 123rf.com / Robyn Mackenzie)

In principe zijn er drie verschillende varianten van deze vitaminegroep

  • Vitamine K1
  • Vitamine K2
  • Vitamine K3

Elk van deze vitamine-subgroepen verschilt in productie en functie. De precieze achtergronden van elke groep worden later meer in detail besproken.

Achtergrond: Wat je moet weten over vitamine K tekort

Voor we tips delen over hoe je vitamine K tekort kunt oplossen, moet je eerst wat achtergrondinformatie over deze vitamine leren. Deze veel gestelde vragen willen we in de volgende paragrafen voor je beantwoorden.

Wat is de functie van vitamine K?

Vitamine K helpt je lichaam op twee belangrijke gebieden. Behalve voor de bloedstolling, die we eerder noemden, is vitamine K ook essentieel voor de groei van je botten. Op het gebied van bloedstolling vormt vitamine K in je lichaam belangrijke eiwitten die essentieel zijn voor de bloedstolling.

Zonder deze eiwitten kan je bloedstolling zo ernstig verstoord zijn dat zelfs de kleinste verwonding tot immens bloedverlies kan leiden. Wat de botgroei betreft, kan vitamine K zowel de groei op jonge leeftijd versnellen als de achteruitgang op oudere leeftijd vertragen. De rol van vitamine K bij het geheugen, vooral op oudere leeftijd, is bestudeerd. Men vond dat de inname van vitamine K samenhangt met een beter verbaal episodisch geheugen. De studie ondersteunt de mogelijke rol van vitamine K bij de cognitie bij het ouder worden, vooral bij het versterken van het geheugenspoor. (1) Vooral bij vrouwen wordt na de menopauze minder oestrogeen aangemaakt, wat het botverlies versnelt. Vitamine K zorgt ervoor dat calcium in de structuur van je botten wordt opgenomen en bevordert de activiteit van de botvormende cellen in je lichaam. Dit vermindert het risico op osteoporose drastisch. (2, 3) Aan vitamine K worden ook andere functies toegeschreven, hoewel sommige daarvan niet duidelijk bewezen zijn. Men zegt bijvoorbeeld dat het werkzaam is tegen hoge bloeddruk en andere hart- en vaatziekten. (4) Het is mogelijk dat vitamine K zelfs plaques, zogenaamde afzettingen, in de bloedbaan kan oplossen. Vitamine K2 kan de verharding van de slagaders niet stoppen, maar wel de elasticiteit van stijf geworden bloedvaten herstellen. (5)

Wat is de dagelijkse behoefte aan vitamine K?

Om de voordelen van vitamine K effectief te benutten, moet je er elke dag een bepaalde hoeveelheid van binnenkrijgen. Dit wordt mogelijk gemaakt door bepaalde voedingsmiddelen of, bijvoorbeeld, medicijnen in te nemen als je een tekort hebt. De dagelijkse behoefte hangt ook af van je geslacht en leeftijd.
Sex Dagelijkse behoefte
Man tot 50 jaar 70 microgram
Man ouder dan 50 jaar 80 microgram
Vrouw tot 50 jaar 60 microgram
Vrouw ouder dan 50 jaar 65 microgram

In dit overzicht worden beide seksen verondersteld ongeveer 15 jaar oud te zijn. De dagelijkse behoefte voor kinderen is betrekkelijk laag en neemt pas toe met de leeftijd. Zwangere vrouwen moeten ook streven naar een dagelijkse inname van ongeveer 60 microgram.

Wat zijn de oorzaken van een vitamine K tekort?

Als je in goede lichamelijke gezondheid verkeert, is de kans op een vitamine K tekort praktisch onwaarschijnlijk. Zelfs als je dieet onevenwichtig is, zal dit geen tekort aan vitamine K veroorzaken. De belangrijkste oorzaak van een tekort aan vitamine K is meestal ziekte. Daartoe behoren leverziekte, darmziekte, glutenintolerantie en calciumtekort. Je moet ook voorzichtig zijn met het innemen van bepaalde medicijnen. Regelmatig of oneigenlijk gebruik kan ook leiden tot een tekort aan vitamine K. Deze omvatten bijvoorbeeld antibiotica of fenobarbital, dat epileptische aanvallen voorkomt.

Wat zijn vitamine K antagonisten?

Vitamine K antagonisten zijn geneesmiddelen die ingenomen worden om de werking van vitamine K tegen te gaan. Ze worden gebruikt om een tekort aan vitamine K te behandelen. Deze aanpak is nuttig als het risico van trombose of embolie bij bepaalde ziekten of na operaties tegengegaan moet worden. Hoewel vitamine K ook heel belangrijk is voor het bevorderen van de lichaamseigen bloedstolling, kan een te hoge ongewenste verbetering zelfs leiden tot ziektesin de toekomst.

Voorbeelden hiervan zijn tromboses, hartaanvallen of beroertes. Voorbeelden van antagonisten zijn curamines of heparine. In principe zijn deze geneesmiddelen samengesteld uit vier essentiële werkzame stoffen. Alle genoemde stoffen dienen in de eerste plaats om trombo-embolische ziekten te voorkomen en te behandelen

  • Acenocoumarol
  • Dicoumarol
  • Phenprocoumon
  • Warfarine

Wat bevat vitamine K?

Zoals reeds gezegd, vind je vitamine K in veel groene voedingsmiddelen, zoals salades. In principe vind je deze vitamine ook in veel kruiden, zoals peterselie en bieslook. Behalve in groene voedingsmiddelen vind je deze vitamine ook elders. Linzen en kikkererwten, bijvoorbeeld, zijn ook bronnen van deze vitamine, hoewel de laatste een bijzonder hoog vitamine K gehalte hebben. Andere bronnen zijn havermout en runderlever. Behalve groenten kunnen ook allerlei vruchten je van vitamine K voorzien. Hiertoe behoren aardbeien, pruimen, en perziken. Hiertoe behoren aardbeien, pruimen, druiven en peren. In directe vergelijking is de hoeveelheid die in vruchten zit echter beduidend lager.
Voedsel Vitamine-K-gehalte
Kale 850 microgram / 100g
Spinazie 500 microgram / 100g
Kikkererwten 265 microgram / 100g
Druiven tot 19 microgram / 100g
Aardbeien tot 14 microgram /100g
Pruimen tot 12 microgram /100g
Peren 5 microgram /100g

Welke vitaminen behoren tot de vitamine K groep?

Zoals reeds gezegd kunnen de K-vitaminen in drie groepen verdeeld worden. In de volgende paragrafen wordt elke groep meer in detail uitgesplitst.

Vitamine K1

Deze vitamine op plantaardige basis wordt ook wel phylloquinone genoemd. De naam is afgeleid van het groene pigment chlorofyl. Deze vitamine wordt hoofdzakelijk via de voeding opgenomen. Een tekort aan deze vitamine kan zelden bij volwassenen voorkomen. Maar omdat het risico bij pasgeborenen groter is, wordt gewoonlijk kort na de geboorte veel vitamine K1 gegeven als preventieve maatregel.

Vitamine K2

Deze vitamine wordt ook wel menaquinone genoemd en is verantwoordelijk voor de vorming van bacteriën. Deze bacteriën worden aangetroffen in de darmflora. Je vindt deze vitamine bijna vooral in gefermenteerde voedingsmiddelen zoals eierdooiers, zuurkool, kaas en vlees. Deze vitamine kan ook de kans op hartziekten aanzienlijk verminderen. Je hebt een dagelijkse inname van ongeveer 25 microgram nodig. Studies hebben ook aangetoond dat vitamine K2 het risico op diabetes type 2 kan verminderen. (6)

Vitamine K3

Deze vitamine, ook wel menadion genoemd, wordt synthetisch aangemaakt. In tegenstelling tot vitamine K1 en K2 is het wateroplosbaar en niet vetoplosbaar. Wegens zijn hoge giftigheid is deze vitamine in Duitsland verboden voor menselijke consumptie. Het wordt hoofdzakelijk alleen in veevoer gebruikt als supplement. Bovenal kan de vorming van lichaamseigen celwanden verstoord worden door vitamine K3 in een te hoge dosis. Verder kan ook de functie van glutathion verstoord zijn. Deze vitale stof dient om zware metalen te ontgiften en te binden. Vanwege deze effecten is vitamine K3 ook niet langer goedgekeurd voor medische toediening.

Wat zijn de symptomen van een vitamine K tekort?

Als je een tekort aan vitamine K hebt, kunnen bepaalde symptomen optreden. De precieze verschijningsvorm verschilt echter van persoon tot persoon.

Stollingsstoornis

Bloedstollingsstoornissen zijn de meest voorkomende symptomen die in verband gebracht worden met een vitamine K tekort. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in het feit dat zich zelfs na kleine stoten blauwe plekken op je lichaam kunnen vormen. Je kunt een tekort aan vitamine K ook herkennen aan frequente neusbloedingen.

Tandvleesbloedingen kunnen ook door het eten van voedsel op gang gebracht worden als je een vitamine K tekort hebt. Bijten in een appel of een wortel, bijvoorbeeld, kan hier vaak toe leiden. (Image source: 123rf.com / 27857124)

Stollingsproblemen in het darmgebied kunnen een bijzonder groot aantal complicaties veroorzaken. Behalve inwendige bloedingen kunnen ook maag- of darmzweren ontstaan. Je kunt dit vooral herkennen aan zwartkleurige ontlasting. In dit geval is het raadzaam naar een dokter te gaan.

Gebrek aan aandrijving

Behalve problemen met de stolling veroorzaakt een vitamine K tekort ook een andere bijwerking. Dit kan bijvoorbeeld een prestatiedaling zijn, die zich kan uiten in uitgesproken vermoeidheid, aanhoudende hoofdpijn en een gebrek aan concentratie. Bovendien neemt je vatbaarheid voor infecties toe.

Vitamine K tekort: 4 effectieve benaderingen voor behandeling en preventie

Om een mogelijk vitamine K tekort te voorkomen, kun je een aantal preventieve maatregelen nemen. Deze worden in de volgende paragrafen meer in detail beschreven.

Verander

je dieet Een belangrijke aanpak om een vitamine K tekort te verhelpen of te voorkomen is het veranderen van je dieet. Zoals reeds gezegd, kunnen tekorten gecompenseerd worden door veel groenten te eten, vooral groene voedingsmiddelen. Gemiddeld krijgen mensen veel meer vitamine K binnen dan ze per dag nodig hebben. Maar omdat het grootste deel van de inname bestaat uit K1 vitamines die biologisch moeilijk opneembaar zijn, moet je regelmatig voedingsmiddelen rijk aan vitamine K in je dieet opnemen. Er zijn een paar dingen die je in gedachten moet houden bij het verwerken en bewaren van voedingsmiddelen die vitamine K bevatten. In principe moet je het voedsel beschermen tegen licht of het in het donker bewaren. Op deze manier kun je de afname van de concentratie van de vitamine tegengaan die het gevolg is van zijn hoge gevoeligheid voor licht.

Preparaten & voedingssupplementen

Om een tekort aan vitamine K tegen te gaan, kunnen bepaalde preparaten of supplementen je onder bepaalde omstandigheden helpen. Je moet echter wel bedenken dat deze geen vervanging zijn voor een evenwichtige voeding. Voedingssupplementen voor een tekort aan vitamine K zijn er meestal in druppel- of tabletvorm. In sommige gevallen vind je de supplementen ook in combinatie met andere vitamines, zoals vitamine D. De vereiste dosis vind je meestal op de verpakking. Wat de prijs betreft, moet je voorbereid zijn op lage tot middelhoge bedragen met dubbele cijfers.

Het nemen van

medicijnen Het nemen van medicijnen kan je ook helpen een tekort aan vitamine K te voorkomen. Je kunt ze echter meestal alleen krijgen als ze door een gespecialiseerde arts worden voorgeschreven. Geneesmiddelen zijn meestal ook in tabletvorm verkrijgbaar. Om de bloedstolling te bevorderen, moet je geneesmiddelen gebruiken die trombine bevatten.

Voer een sneltest uit

Een medische maatregel die je kunt nemen om een tekort aan vitamine K te voorkomen is de zogenaamde sneltest. Om deze test te doen, heeft je arts een bloedmonster van je nodig. Om onmiddellijk stollen te voorkomen wordt het bloed verrijkt met citraat. De Quick test meet de snelheid van je bloedstolling. De berekende waarde wordt als percentage gegeven. Zo kun je nagaan of je bloed te langzaam, te snel of in een normaal tempo stolt. De normale waarde ligt rond de 100%.

Snelle waarde Diagnose Oorzaak
onder 15% Risico op spontane bloedingen Vitamine K tekort, leverfunctiestoornis
onder 70% Bloedstolling trager dan normaal Vitamine K tekort, leverfunctiestoornis
boven 120% Geen ziektewaarde Verminderde bloedstolling, Bepaalde medicijnen gebruiken

Wat je nog meer moet weten over vitamine K tekort

Als je meer informatie over vitamine K tekort wilt verzamelen, kunnen de volgende paragrafen van informele waarde voor je zijn.

Wat zijn de symptomen van een overdosis vitamine K?

In tegenstelling tot een tekort is een teveel aan vitamine K gewoonlijk geen probleem. Dit geldt echter alleen voor volwassenen. Pasgeborenen kunnen echter te maken krijgen met enkele problemen als gevolg van een teveel aan vitamine K.

Als een pasgeborene te veel vitamine K krijgt, kan het afvalproduct bilirubine zich in het lichaam ophopen. Dit wordt gevormd door de afbraak van het bloedpigment hemoglobine. Als te veel van deze stof zich ophoopt, leidt dat tot vergeling van de huid en de slijmvliezen. (Image source: 123rf.com / luckybusiness)

Er schuilt weinig gevaar in het alleen kleuren van de huid. Als de baby echter te lang wacht, kan de bilirubine zich in de hersenen van de baby ophopen, wat ernstige neurologische schade kan veroorzaken.

Hoe manifesteert vitamine K tekort zich bij honden?

Net als mensen zijn ook dieren afhankelijk van de inname van vitamines. Als je een hond bezit, moet je uitkijken naar mogelijke tekenen van vitamine K tekort. Een hond kan in dit verband ook problemen krijgen, die zich uiten in de vorm van bloedingen. Hevige bloedingen na kleine verwondingen, spontane bloedingen en bloedingen uit de longen of gewrichten kunnen tekenen zijn van een tekort. Als een tekort wordt vastgesteld, kun je je hond extra vitamine K geven. Je moet echter voorzichtig zijn; een te hoge dosis vitamine K3 kan schadelijk zijn. In het beste geval moet je het helemaal niet geven.

Hoe kan een tekort aan vitamine K bij pasgeborenen behandeld worden?

Net als veel andere vitamines speelt ook vitamine K een belangrijke rol tijdens de zwangerschap. In dit verband is ook de stolling van het bloed van essentieel belang.

Pasgeborenen krijgen ook vitamine K via de melk van hun moeder. Maar omdat deze hoeveelheid niet voldoende is, worden gewoonlijk extra preparaten voorgeschreven door de arts. Net als in moedermelk wordt vitamine K tijdens de zwangerschap bijna nooit via de placenta overgedragen. De dagelijkse behoefte van een pasgeborene aan vitamine K is beduidend lager dan die van volwassenen. Eventuele inwendige bloedingen kunnen meestal voorkomen worden met postnatale vitamine K1 suppletie. Daarna wordt een dagelijkse inname van 6 microgram per 3 innames aanbevolen. De bloeding die hierbij optreedt kan zowel in de hersenen als in de longen of in het spijsverteringskanaal van de baby optreden. In deze gevallen, en ook bij een keizersnede, wordt de snelle toevoeging van vitamine K1 sterk aanbevolen. De volgende video gaat dieper in op het onderwerp vitamine K in verband met pasgeborenen.

Wat zijn de gevolgen van vitamine K tekort tijdens de zwangerschap?

Een laag vitamine K gehalte kan vaak samengaan met zwangerschap. Ook hier kan het stollingssysteem lijden en spontane bloedingen opwekken. Een te lage inname van vitamine K heeft vooral een negatief effect op de foetus, zoals reeds gezegd. Als verder gevolg kan een hersenbloeding optreden, die bij een op de vijf baby’s zelfs de dood tot gevolg kan hebben. In principe hoeven zwangere vrouwen die evenwichtig eten zich hier echter niet al te veel zorgen over te maken. In de regel kunnen er alleen problemen ontstaan als het voedsel intraveneus gegeven wordt, bijvoorbeeld.

Conclusie

Een onderschat tekort aan vitamine K kan onaangename gevolgen hebben. Problemen in verband met stolling zijn niet alleen een lichamelijke belasting, maar kunnen ook leiden tot nieuwe ziekten zoals osteoporose. Terwijl een tekort aan vitamine K bij volwassenen op langere termijn tot problemen leidt, kunnen pasgeborenen vrij snel ernstige schade oplopen.

In het ergste geval kan het niet op tijd diagnosticeren of behandelen zelfs tot de dood leiden. Een positief aspect is de betrekkelijk ongecompliceerde behandeling van vitamine K tekort. Als je geen extreem geval hebt, kun je de dagelijkse behoefte gemakkelijk via voedsel binnenkrijgen. Bij een evenwichtige voeding zit je ruim boven de dagelijkse behoefte.

In tegenstelling tot een tekort aan vitamine K is een overdosis voor volwassenen grotendeels ongevaarlijk. Maar net als bij deficiëntie is veel meer voorzichtigheid geboden bij pasgeborenen. Ook hier kan in extreme gevallen ernstige schade aan de hersenen ontstaan.

Fotobron: 123rf.com / 80445149

Referenties (6)

1. Nancy Presse, Sylvie Belleville, Pierrette Gaudreau et al. Vitamin K status and cognitive function in healthy older adults. Neurobiology of Aging. December 2013; Volume 34, Issue 12, Pages 2777-2783.
Bron

2. Jun Iwamoto. Vitamin K2 Therapy for Postmenopausal Osteoporosis. Nutrients. 2014 May; 6(5): 1971–1980.
Bron

3. Schwalfenberg GK. Vitamins K1 and K2: The Emerging Group of Vitamins Required for Human Health. J Nutr Metab. 2017;2017:6254836.
Bron

4. Karen Rees, Sanjeet Guraewal, Yim LunWong et al. Is vitamin K consumption associated with cardio-metabolic disorders? A systematic review. Maturitas. October 2010; Volume 67, Issue 2, Pages 121-128.
Bron

5. Marjo H. J. Knapen, Lavienja A. J. L. M. Braam, Nadja E. Drummen et al. Menaquinone-7 supplementation improves arterial stiffness in healthy postmenopausal women. Thromb Haemost. 2015; 113(05): 1135-1144.
Bron

6. Li Y, Chen JP, Duan L, Li S. Effect of vitamin K2 on type 2 diabetes mellitus: A review. Diabetes Res Clin Pract. 2018 Feb;136:39-51.
Bron

Waarom kun je me vertrouwen?

Wissenschaftliche Studie
Nancy Presse, Sylvie Belleville, Pierrette Gaudreau et al. Vitamin K status and cognitive function in healthy older adults. Neurobiology of Aging. December 2013; Volume 34, Issue 12, Pages 2777-2783.
Ga naar bron
Wissenschaftliche Studie
Jun Iwamoto. Vitamin K2 Therapy for Postmenopausal Osteoporosis. Nutrients. 2014 May; 6(5): 1971–1980.
Ga naar bron
Wissenschaftliche Studie
Schwalfenberg GK. Vitamins K1 and K2: The Emerging Group of Vitamins Required for Human Health. J Nutr Metab. 2017;2017:6254836.
Ga naar bron
Wissenschaftliche Studie
Karen Rees, Sanjeet Guraewal, Yim LunWong et al. Is vitamin K consumption associated with cardio-metabolic disorders? A systematic review. Maturitas. October 2010; Volume 67, Issue 2, Pages 121-128.
Ga naar bron
Wissenschaftliche Studie
Marjo H. J. Knapen, Lavienja A. J. L. M. Braam, Nadja E. Drummen et al. Menaquinone-7 supplementation improves arterial stiffness in healthy postmenopausal women. Thromb Haemost. 2015; 113(05): 1135-1144.
Ga naar bron
Wissenschaftliche Studie
Li Y, Chen JP, Duan L, Li S. Effect of vitamin K2 on type 2 diabetes mellitus: A review. Diabetes Res Clin Pract. 2018 Feb;136:39-51.
Ga naar bron
Recensies