Oorzaken van obstipatie
Laatst bijgewerkt: 30-12-2020

Onze selectiecriteria

25Onderzochte producten

21Bestede uren

29Beoordeelde onderzoeken

30Verzamelde opmerkingen

Constipatie is vaak een signaal in je lichaam dat, net als de alarmlichten van een auto, je vertelt dat je op iets moeten letten dat niet helemaal goed zit. Om het probleem vanaf de wortel aan te pakken is het belangrijk om vast te stellen wat de belangrijkste oorzaken van obstipatie zijn. In dit artikel helpen we je daarbij.

Door gezond te leven kun je in veel gevallen je stoelgang verbeteren, hoewel dit niet altijd geldt. Er zijn ziekten die onmiddellijke aandacht van een dokter of een gespecialiseerde behandeling vereist. Mis dit artikel niet om erachter te komen wat de belangrijkste oorzaken van obstipatie zijn en welke middelen je helpen om de symptomen te verlichten!

Belangrijk om te weten

  • Ongeveer 10 tot 30 procent van de mensen heeft wel eens last van obstipatie. Vrouwen hebben hier vaker last van dan mannen. Het zijn vooral jonge kinderen en ouderen die met klachten bij de huisarts komen.
  • Obstipatie kan een gevolg zijn van o.a. medicijnengebruik, een ongezonde levensstijl of een bepaalde ziekte.
  • Er zijn supplementen die kunnen helpen bij het verlichten van vervelende klachten die door constipatie worden veroorzaakt. Toch is het belangrijk om de oorzaak van het symptoom te kennen om de symptomen zo effectief mogelijk te behandelen.

De beste producten bij obstipatie: onze aanbevelingen

Er zijn veel verschillende producten op de markt die beweren dat ze obstipatie verhelpen en symptomen verlichten. Toch moet je opletten, want niet alle producten zijn zo goed als ze op het eerste gezicht lijken. Om je te helpen de beste producten in de strijd tegen obstipatie te vinden, hebben we hieronder een selectie gemaakt. Al deze producten zijn geselecteerd vanwege hun uitstekende prijs-kwaliteitverhouding.

Alles wat je moet weten over de oorzaken van obstipatie

Ongeveer 10 tot 30 procent van de mensen heeft wel eens last van obstipatie. Bij verstopping komt de ontlasting minder dan 3 keer per week. Mogelijke klachten zijn buikpijn, buikkrampen, pijn bij het poepen en harde en droge ontlasting. Hieronder lichten we de belangrijkste oorzaken van obstipatie verder toe.

De beste bronnen van vezels zijn fruit, groenten, granen en volkoren producten. (Fuente: Lenetstan: 44380105/ 123rf.com)

Onvoldoende vezels in de voeding

Voedingsvezels zijn onverteerbare koolhydraten, wat wil zeggen dat ze niet door het lichaam kunnen worden afgebroken. Ze reizen rechtstreeks naar de darm en hebben een belangrijke functie voor de stoelgang (1).

Veel mensen lijden aan constipatie door te weinig vezels te eten. Daarom worden er vezelsupplementen gebruikt in behandelingen voor mensen die last hebben van obstipatie door oorzaken zoals zwangerschap, medicijngebruik of een ziekte (2).

Als je meer vezels wilt binnenkrijgen, geven we je de volgende tips:

  1. Ontdek de beste vezelbronnen: Het beste type vezel is te vinden in volkoren producten zoals brood en pasta in combinatie met groenten, peulvruchten, fruit en granen (1).
  2. Aanbevolen vezelinname: Volgens de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (in het Engels afgekort tot EFSA) zou een gezonde volwassene niet meer dan 25 gram vezels per dag moeten consumeren (2).
  3. Verhoog je vezelinname geleidelijk: Als je niet gewend bent om veel vezels te eten, kun je met de aanbevolen hoeveelheden last krijgen van maag- en darmklachten. Probeer langzaam op te bouwen, begin met 5 tot 10 gram per dag en verhoog langzaam je inname.
  4. Overweeg de optie om vezelsupplementen te gebruiken: Hoewel het het beste is om voldoende vezels via je voeding binnen te krijgen, lukt dit niet iedereen. In dit geval kun je, onder het medisch toezicht van een arts of voedingsdeskundige kiezen voor psyllium-, methylcellulose-, tarwedextrine- en polycarbophil calcium-supplementen (1).

Niet bij iedereen verlichten constipatieklachten door meer vezels in het dieet op te nemen. Overleg daarom altijd met je huisarts of een voedingsdeskundige om te bepalen of het verhogen van je vezelinname de beste keuze voor je is (3).

Te weinig water drinken

Chronische uitdroging kan leiden tot obstipatie (4, 5, 6). Dat komt doordat het lichaam, als het uitgedroogd is, vocht probeert te onttrekken uit alle mogelijke plaatsen om normaal te blijven functioneren, inclusief het vocht dat de ontlasting hydrateert.

De volgende tips helpen je om uitdroging te voorkomen (7):

  1. Drink meer water als je in warme klimaten bent en bij het sporten: Zweet komt uit je interne watervoorraad. Probeer daarom meer water te drinken als je op warme plaatsen woont, regelmatig sport of als je de neiging hebt om overvloedig te zweten.
  2. Kies voor de juiste bronnen om vocht binnen te krijgen: Water vind je terug in fruit, soepen en kruidenthee. Deze bronnen kunnen het leuker en makkelijker maken om voldoende vocht binnen te krijgen. Kies niet voor suikerhoudende dranken zoals sappen of frisdranken, aangezien deze schadelijk kunnen zijn voor je gezondheid.
  3. Stel een doel: Je moet ongeveer 1,5 tot 2 liter vocht per dag drinken. Dit komt neer op 8 tot 10 glazen per dag. Vraag of je vrienden en je familie willen helpen je te herinneren dat je voldoende water moet drinken en zorg dat je altijd een fles water bij je hebt, waar je ook naar toe gaat.
  4. Controleer je urine: Als je urine lichtgeel is, krijg je waarschijnlijk voldoende vocht binnen. Als je urine echter donkergeel of oranje is, dan kun je het beste meer drinken. Dit kan anders zijn bij mensen met nieraandoeningen of een andere ziekte. Raadpleeg je huisarts als je je zorgen maakt over het uiterlijk van je urine.

Wie genoeg water drinkt functioneert beter. Voldoende water drinken is dus zeer belangrijk voor je gezondheid!

Man met obstipatie wilt niet naar de wc

Veel mensen schamen zich om op openbare plaatsen naar de wc te gaan. Als je echter de drang om naar de wc te gaan onderdrukt, kun je last krijgen van chronische constipatie.
(Bron: Jackson: 80036012/ 123rf.com)

Een zittende levensstijl

Lichaamsbeweging is erg belangrijk voor je gezondheid dankzij de gunstige effecten die het heeft op verschillende organen en stelsels (8). Eén van de voordelen die het je lichaam biedt is de stimulatie van de spijsvertering.

Personen die te weinig sporten of veel op bed liggen bijvoorbeeld door een ernstig ongeval, kunnen last krijgen van verstopping (9). Onderzoek toont aan dat regelmatige lichaamsbeweging de darmbeweging bij mensen met obstipatie stimuleert (10, 11), vooral in combinatie met een gezond dieet en voldoende hydratatie (12).

Probeer te starten met 3 trainingssessies per week, van elk 30 minuten. Je kunt wandelen, dansen, je huisdieren uitlaten, wat je maar wilt! Later kun je de frequentie en de intensiteit van de oefeningen indien gewenst verhogen.

De drang om naar de wc te gaan tegenhouden

Voor veel mensen is het doen van een ‘nummer twee’ op openbare plaatsen een behoorlijke beproeving. Deze mensen zijn daardoor in staat om zelfs vreselijke darmkrampen te negeren, alleen om zogenaamde schaamtevolle momenten buitenshuis te voorkomen.

Door dit te doen, begint de dikke darm vaak steeds meer ontlasting vast te houden, die na verloop van tijd uitdroogt en moeilijk het lichaam verlaat. Als dit te lang duurt, vergeten je darmen als het ware hoe ze de ontlasting correct moeten verdrijven, wat bij veel mensen chronische constipatie veroorzaakt.

Als je het moeilijk vindt om in het openbaar naar de wc te gaan, willen we je de volgende tips geven:

  1. We poepen allemaal: Hoewel het voor de hand liggend klinkt, is dit iets wat je, elke keer als je je schaamt om naar de wc te gaan, in gedachten moeten houden. Iedereen gaat naar de wc. Het is een natuurlijke handeling en dus niets om je voor te schamen!
  2. Wees voorbereid: Als je het moeilijk vindt om op openbare plaatsen naar de wc te gaan, kan een beetje voorbereiding je de moed geven die je nodig hebt. Je kunt een aantal zaken meenemen die het makkelijker maken, zoals een luchtverfrisser, toiletpapier en misschien zelfs wat ontspannende muziek waar je naar kunt luisteren om een ​​beetje los te komen van je zorgen.
  3. Wacht niet te lang: Als je de wens om naar de wc te gaan een lange tijd negeert, verdwijnt hij vanzelf. Hoewel dat voor sommigen misschien klinkt als een goede zaak, is dat het niet! Omdat je lichaam eraan gewend raakt de signalen van je hersenen te negeren kun je in de toekomst last krijgen van obstipatie.

Uiteindelijk gaat iedereen naar het toilet, zelfs de koning en koningin. Je ervoor schamen is dan ook helemaal niet nodig.

Beweging om obstipatie te voorkomen

Een gezonde levensstijl kan helpen om constipatie te verlichten of te voorkomen. 
(Bron: Undrey: 82659784/ 123rf.com)

Medicijngebruik

Bepaalde medicijnen kunnen de darmbeweging vertragen, waardoor de ontlasting moeilijk passeert en er zelfs een risico ontstaat op langdurige constipatie. Dit is bijvoorbeeld het geval voor medicijnen die worden gebruikt voor pijn, vooral opioïden zoals morfine of hydrocodon (13).

Andere medicijnen die constipatie kunnen veroorzaken zijn antidepressiva, antihypertensiva en maagzuurremmers (14).

We raden je aan de nodige vezelbronnen in je voeding op te nemen, voldoende water te drinken en regelmatig te bewegen om de symptomen van constipatie te verlichten. Als dit niet voldoende is, kun je je huisarts raadplegen, die de juiste behandeling kan voorschrijven.

Zwangerschap

Obstipatie tijdens de zwangerschap komt veel voor. Dit komt omdat progesteron, een hormoon dat in overvloed aanwezig is tijdens deze fase, de samentrekkingen van de darm remt waardoor de ontlasting minder makkelijk naar buiten wordt gedreven.

Zwangere vrouwen kunnen hier aardig last van hebben. Het kan zelfs leiden tot gevolgen als aambeien en fistels (15).

Factoren zoals een gezonde voeding, voldoende water drinken en regelmatig bewegen zijn meestal voldoende om constipatie te verlichten. In ernstigere gevallen kan het gebruik van laxeermiddelen of zelfs klysma’s echter nodig zijn (16).

Dr. William D. CheyHoogleraar maag-darm-leverziekten aan de Universiteit van Michigan
“Als je constant de neiging onderdrukt om naar de wc te gaan, hopen zich grote hoeveelheden ontlasting op in de darmen, die mogelijk het lichaam niet volledig verlaten. Naarmate de ontlasting zich in de darmen ophoopt, wordt deze droog en veel moeilijker om uit te drijven.”

Ziekten

Omdat obstipatie meer een symptoom dan een ziekte is, is het bij veel ziekten en aandoeningen betrokken (5). Soms ontstaat verstopping door bijvoorbeeld een te trage werking van de schildklier, diabetes of de ziekte van Parkinson. Als je last hebt van obstipatie raden we daarom aan om altijd contact op te nemen met je huisarts. Hij of zij zal dan proberen een onderscheid te maken tussen een banale obstipatie en een obstipatie die wordt veroorzaakt door een onderliggende ziekte.

Welk supplement moet je kiezen?

Voordat je een product koopt om constipatie te verlichten of te behandelen, is het belangrijk dat je je huisarts raadpleegt om de oorzaak te achterhalen. Als dat eenmaal is gebeurd, kun je op zoek gaan naar het beste product dat je helpt om de symptomen te verlichten. Hieronder geven we je de nodige tips om dit product te vinden.

Laxeermiddelen

In sommige gevallen kan het zijn dat je huisarts laxeermiddelen voorschrijft om symptomen te verlichten. Veel van deze producten zijn zonder recept te verkrijgen (26). Toch raden we af om laxeermiddelen zonder medisch toezien van een arts te gebruiken. Deze middelen pakken vaak de symptomen aan, maar niet de oorzaak.

Probiotica

Probiotica bevatten goede bacteriën die kunnen helpen een verstoorde darmflora te herstellen. Er zijn veel supplementen op de markt met probiotica, maar om er zeker van te zijn dat je de juiste kiest, kun je jezelf door de volgende hoofdpunten laten leiden (27):

  • CFU: Zoek naar probiotica die tussen de honderd en een miljard kolonievormende eenheden (kve of CFU, van het Engelse ‘Colony Forming Units’) bevatten. Deze eenheid bepaalt de hoeveelheid levende bacteriën die het product per dosis bevat.
  • Resistentie: De meest resistente probiotica zijn degene die buiten de koelkast bewaard kunnen worden. Dat maakt bacteriën minder vatbaar voor afsterven tijdens het transport of de opslag.
  • Coating: De meest effectieve probiotica zijn de probiotica die resistent zijn tegen maagzuur. Je vindt ze meestal als ‘enterisch gecoate probiotica’.
  • Bacteriën: Bacteriën die vaak in verband worden gebracht met gezondheidsvoordelen voor de darmen, zijn onder meer Lactobacillus, Bifidobacterium, Streptokokken en bepaalde gisten zoals Saccharomyces (28).

Probiotica worden vaak gebruikt tegen verstopping. Raadpleeg je arts om te controleren of probiotica ook voor jou geschikt zijn om mee te beginnen.

Vrouw die last heeft van obstipatie

Vrouwen zijn twee keer zo vatbaar voor obstipatie als mannen.
(Bron: Yastremska: 97160154/ 123rf.com)

Supplementen voor vegetariërs en veganisten

Ben je vegetariër of veganist? Wees gerust, er zijn gelukkig voldoende supplementen en andere producten die gemakkelijk binnen je dieet passen. De meeste producten die helpen bij obstipatie, zoals probiotica, bevatten alleen maar ingrediënten die afkomstig zijn van planten of bacteriën.

Bepaalde ingrediënten of hulpstoffen waarmee deze medicijnen worden gemaakt, kunnen echter producten van dierlijke oorsprong bevatten. Dat geldt bijvoorbeeld voor de gelatine die de capsules omhult. Daarom moet je op zoek gaan naar supplementen die een certificaat dragen dat aangeeft dat de producten ook daadwerkelijk vegetarisch of veganistisch zijn.

Supplementen bij gevoelige reacties

Bepaalde groepen moeten voorzichtiger zijn dan gemiddeld bij het gebruik van supplementen in de strijd tegen constipatie. De groepen voor wie dit het meest geldt zijn:

  1. Zwangere vrouwen: Ondanks het feit dat laxeermiddelen vaak worden voorgeschreven aan zwangere vrouwen, mag dit alleen onder het toeziend oog van een arts gebeuren.
  2. Ouderen: Bij ouderen dienen supplementen of laxeermiddelen die grote hoeveelheden vocht in de dikke darm opnemen, te worden vermeden.
  3. Kinderen en adolescenten: Het is af te raden om minderjarigen een supplement toe te dienen, zonder dat een (kinder)arts dit voorschrijft.

Samenvatting

Ongeveer 10 tot 30 procent van de mensen heeft wel eens last van obstipatie. Vrouwen hebben hier vaker last van dan mannen. Het zijn vooral jonge kinderen en ouderen die met klachten bij de huisarts komen.

In dit artikel laten we je zien wat de belangrijkste oorzaken van obstipatie zijn en welke middelen kunnen helpen om de symptomen te verlichten.

Wil je meer weten over obstipatie? Blader dan nog eens verder door onze website. Of stel je vraag door hieronder je reactie achter te laten. Vergeet ook niet om deze belangrijke informatie met je vrienden en familie op social media te delen!

(Bron van de header afbeelding: Chajamp: 46620421/ 123rf.com)

Referenties (29)

1. Felson S. Dietary Fiber for Constipation: How Much You Need [Internet]. WebMD. WebMD. 2020.
Bron

2. Yang J. Effect of dietary fiber on constipation: A meta analysis. World Journal of Gastroenterology. 2012;18(48):7378.
Bron

3. Ho K-S. Stopping or reducing dietary fiber intake reduces constipation and its associated symptoms. World Journal of Gastroenterology. 2012;18(33):4593.
Bron

4. Khatri M. Constipation Symptoms and Causes: What To Do For Severe Constipation [Internet]. WebMD. WebMD; 2019.
Bron

5. Estreñimiento [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2018.
Bron

6. Murakami K, Sasaki S, Okubo H, Takahashi Y, Hosoi Y, Itabashi M. Association between dietary fiber, water and magnesium intake and functional constipation among young Japanese women. European Journal of Clinical Nutrition. 2006;61(5):616–22.
Bron

7. Water, Constipation, Dehydration, and Other Fluids [Internet]. WebMD. WebMD.
Bron

8. Ezquerra Eduardo Alegría, Idoate MV, Barrero Eduardo Alegría. Ejercicio físico: El talismán de la salud. León, España: Everest; 2002.
Bron

9. Fernández MP. Estreñimiento. Retención. Farmacia Profesional. 2002;16(6).
Bron

10. Leung L, Riutta T, Kotecha J, Rosser W. Chronic Constipation: An Evidence-Based Review. The Journal of the American Board of Family Medicine. 2011;24(4):436–51.
Bron

11. Gao R, Tao Y, Zhou C, Li J, Wang X, Chen L, et al. Exercise therapy in patients with constipation: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Scandinavian Journal of Gastroenterology. 2019;54(2):169–77.
Bron

12. Annells M, Koch T. Constipation and the preached trio: diet, fluid intake, exercise. International Journal of Nursing Studies. 2003;40(8):843–52.
Bron

13. Tratar el Estreñimiento Causado por Medicamentos para el Dolor [Internet]. Northwestern Medicine. 2017.
Bron

14. ESTREÑIMIENTO. FÁRMACOS QUE PRODUCEN ESTREÑIMIENTO. 1aria. 2003.
Bron

15. Padilla M, Navas M, Díaz E. DIAGNÓSTICO Y TRATAMIENTO DEL ESTREÑIMIENTO DURANTE EL EMBARAZO. Sociedad Española de Ginecología y Obstetricia. 2013;
Bron

16. Comprende cómo se puede tratar el estreñimiento durante el embarazo [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2019.
Bron

17. Síntomas y causas de la diabetes [Internet]. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. U.S. Department of Health and Human Services.
Bron

18. Hipertiroidismo: MedlinePlus en español [Internet]. MedlinePlus. U.S. National Library of Medicine; 2020.
Bron

19. Hipotiroidismo: MedlinePlus enciclopedia médica [Internet]. MedlinePlus. U.S. National Library of Medicine; 2020.
Bron

20. Ansiedad: MedlinePlus en español [Internet]. MedlinePlus. U.S. National Library of Medicine. 2020.
Bron

21. Depresión: MedlinePlus enciclopedia médica [Internet]. MedlinePlus. U.S. National Library of Medicine; 2020.
Bron

22. Enfermedad de Parkinson [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2018.
Bron

23. Fisura anal [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2019.
Bron

24. Esclerosis múltiple [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2017.
Bron

25. Oclusión intestinal [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2018
Bron

26. Divins M. Laxantes. Farmacia Profesional. 2016
Bron

27. Antonieta G., Ramon B. Probióticos [Internet]. Farmacia Profesional. 2017.
Bron

28. Carnicéa RT. Probióticos. Concepto y mecanismos de acción. Anales de pediatría de la Asociación Española de Pediatría. 2006;4(1):30–41.
Bron

29. Riesgos que podrían esconder los alimentos de moda: OCU [Internet]. www.ocu.org. 2019.
Bron

Waarom kun je me vertrouwen?

Officiële website
Felson S. Dietary Fiber for Constipation: How Much You Need [Internet]. WebMD. WebMD. 2020.
Ga naar bron
Meta-analyse
Yang J. Effect of dietary fiber on constipation: A meta analysis. World Journal of Gastroenterology. 2012;18(48):7378.
Ga naar bron
Studie in mensen
Ho K-S. Stopping or reducing dietary fiber intake reduces constipation and its associated symptoms. World Journal of Gastroenterology. 2012;18(33):4593.
Ga naar bron
Officiële website
Khatri M. Constipation Symptoms and Causes: What To Do For Severe Constipation [Internet]. WebMD. WebMD; 2019.
Ga naar bron
Officiële website
Estreñimiento [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2018.
Ga naar bron
Studie in mensen
Murakami K, Sasaki S, Okubo H, Takahashi Y, Hosoi Y, Itabashi M. Association between dietary fiber, water and magnesium intake and functional constipation among young Japanese women. European Journal of Clinical Nutrition. 2006;61(5):616–22.
Ga naar bron
Officiële website
Water, Constipation, Dehydration, and Other Fluids [Internet]. WebMD. WebMD.
Ga naar bron
Tekstboek
Ezquerra Eduardo Alegría, Idoate MV, Barrero Eduardo Alegría. Ejercicio físico: El talismán de la salud. León, España: Everest; 2002.
Ga naar bron
Wetenschappelijk artikel
Fernández MP. Estreñimiento. Retención. Farmacia Profesional. 2002;16(6).
Ga naar bron
Wetenschappelijk artikel
Leung L, Riutta T, Kotecha J, Rosser W. Chronic Constipation: An Evidence-Based Review. The Journal of the American Board of Family Medicine. 2011;24(4):436–51.
Ga naar bron
Systematisch overzicht
Gao R, Tao Y, Zhou C, Li J, Wang X, Chen L, et al. Exercise therapy in patients with constipation: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Scandinavian Journal of Gastroenterology. 2019;54(2):169–77.
Ga naar bron
Studie in mensen
Annells M, Koch T. Constipation and the preached trio: diet, fluid intake, exercise. International Journal of Nursing Studies. 2003;40(8):843–52.
Ga naar bron
Officiële website
Tratar el Estreñimiento Causado por Medicamentos para el Dolor [Internet]. Northwestern Medicine. 2017.
Ga naar bron
Wetenschappelijk artikel
ESTREÑIMIENTO. FÁRMACOS QUE PRODUCEN ESTREÑIMIENTO. 1aria. 2003.
Ga naar bron
Wetenschappelijk artikel
Padilla M, Navas M, Díaz E. DIAGNÓSTICO Y TRATAMIENTO DEL ESTREÑIMIENTO DURANTE EL EMBARAZO. Sociedad Española de Ginecología y Obstetricia. 2013;
Ga naar bron
Officiële website
Comprende cómo se puede tratar el estreñimiento durante el embarazo [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2019.
Ga naar bron
Officiële website
Síntomas y causas de la diabetes [Internet]. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. U.S. Department of Health and Human Services.
Ga naar bron
Officiële website
Hipertiroidismo: MedlinePlus en español [Internet]. MedlinePlus. U.S. National Library of Medicine; 2020.
Ga naar bron
Officiële website
Hipotiroidismo: MedlinePlus enciclopedia médica [Internet]. MedlinePlus. U.S. National Library of Medicine; 2020.
Ga naar bron
Officiële website
Ansiedad: MedlinePlus en español [Internet]. MedlinePlus. U.S. National Library of Medicine. 2020.
Ga naar bron
Officiële website
Depresión: MedlinePlus enciclopedia médica [Internet]. MedlinePlus. U.S. National Library of Medicine; 2020.
Ga naar bron
Officiële website
Enfermedad de Parkinson [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2018.
Ga naar bron
Officiële website
Fisura anal [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2019.
Ga naar bron
Officiële website
Esclerosis múltiple [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2017.
Ga naar bron
Officiële website
Oclusión intestinal [Internet]. Mayo Clinic. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2018
Ga naar bron
Wetenschappelijk artikel
Divins M. Laxantes. Farmacia Profesional. 2016
Ga naar bron
Wetenschappelijk artikel
Antonieta G., Ramon B. Probióticos [Internet]. Farmacia Profesional. 2017.
Ga naar bron
Wetenschappelijk artikel
Carnicéa RT. Probióticos. Concepto y mecanismos de acción. Anales de pediatría de la Asociación Española de Pediatría. 2006;4(1):30–41.
Ga naar bron
Officiële website
Riesgos que podrían esconder los alimentos de moda: OCU [Internet]. www.ocu.org. 2019.
Ga naar bron
Recensies