Steeds meer mensen zien bewust af van suiker. Het is vooral industrieel geproduceerde suiker die onze gezondheid kan schaden.
Maar op de weg van de suikerverslaving zijn het vooral zoetstoffen als aspartaam die talloze vragen oproepen. Dit is wat je moet weten als je aspartaam als zoetstof wilt gebruiken.
De belangrijkste feiten in het kort
- De hoofdbestanddelen van aspartaam zijn de eiwitbouwstenen aminozuren, fenylalanine en asparaginezuur
- Aspartaam wordt meestal gebruikt in light-producten ter vervanging van industriesuiker
- Als je je aan de dagelijkse aanbevolen inname houdt, hoef je niet bang te zijn voor bijwerkingen
Definitie: Wat is aspartaam?
Aspartaam is een synthetisch geproduceerde zoetstof. Het heeft bijna geen calorieën, maar is ruim 200 keer zoeter dan gewone suiker.
Je bent deze zoetstof misschien wel eens tegengekomen onder de naam E951. Zo wordt de kleurloze, zoet smakende en kristallijne substantie vaak genoemd.
De hoofdbestanddelen van aspartaam zijn de eiwitbouwstenen, dat zijn de aminozuren fenylalanine en asparaginezuur. Ook al wordt deze zoetstof synthetisch aangemaakt en komt hij niet in de natuur voor, toch herkent je lichaam deze eiwitbouwstenen voor wat ze zijn. Hun structuur lijkt op die van groenten en ander eiwitrijk voedsel.
Als je aspartaam gebruikt als alternatief voor suiker, zal je lichaam de zoetstof ook afbreken in de twee eiwitbouwstenen fenylalanine en asparaginezuur. Bovendien breekt het ook minieme hoeveelheden methanol af.
Overigens is aspartaam niet hittebestendig. Dit betekent dat de zoetstof vrijwel onmiddellijk zijn zoetheid verliest als je hem wilt gebruiken om mee te bakken of koken.
Fenylalanine is een vitaal aminozuur dat je lichaam nodig heeft. Methanol, daarentegen, is al in minieme hoeveelheden in je lichaam aanwezig of je krijgt het via sommige voedingsmiddelen binnen.
Maar in principe is het geen chemisch element dat aspartaam in je organen ophoopt.
Achtergrond: Wat je moet weten over aspartaam
Nu we opgehelderd hebben wat aspartaam eigenlijk is, gaan we over tot belangrijke vragen die je inzicht geven in aspecten en achtergrondinformatie over de synthetische zoetstof.
Wat kan fenylalanine in het lichaam doen?
Dit betekent dat een optimaal fenylalanine gehalte in het bloed een aantal positieve effecten kan hebben
- Depressieve episoden kunnen sterk verminderen
- Verslavend gedrag kan beter onder controle gehouden worden
- De mentale alertheid kan verhoogd worden
- De synthese van belangrijke eiwitten voor je lichaam, zoals insuline, melanine en papaïne, kan bevorderd worden
De eiwitbouwsteen fenylalanine in E951 is dus belangrijk als neurotransmitter en voor de aanmaak van hormonen.
Overigens slaagt de synthese van het schildklierhormoon thyroxine gemakkelijker met fenylalanine. Dit hormoon is heel belangrijk voor jou en je lichaam omdat het nodig is voor de eliminatie van gifstoffen en schadelijke stoffen.
In tegenstelling tot gewone suiker wordt aspartaam – net als bijvoorbeeld stevia – door het lichaam anders waargenomen. De hersenen reageren trager op deze zoetstoffen dan op sucrose. Dit leidt tot een verschillend metabolisch effect – ook al is de smaakwaarneming van de stoffen hetzelfde (1).
Waar wordt aspartaam gebruikt?
Aspartaam wordt niet altijd als suikeralternatief gebruikt. Vanwege zijn eigenschappen wordt het ook vaak gebruikt als smaakversterker.
Je mag aannemen dat kauwgom die bijzonder intens naar citrusvruchten of andere vruchten smaakt, verrijkt is met E951.
Welke voedingsmiddelen bevatten aspartaam?
| Levensmiddelen | Beschrijving |
|---|---|
| Dranken | Dranken bevatten meestal aspartaam als ze suikervrij zijn of geen gewone suiker bevatten |
| Kauwgom | Kauwgom die als suikervrij geëtiketteerd is, bevat aspartaam |
| Desserts | Om de smaak te versterken of het dessert een speciale zoetheid te geven, wordt aspartaam toegevoegd aan kant-en-klare desserts |
| Yoghurt | De meeste yoghurts die niet in hun natuurlijke vorm te koop zijn, bevatten aspartaam |
| Voedsel, geëtiketteerd als extra-low calorie | Omdat het toevoegen van aspartaam fabrikanten in staat stelt suiker, dat meer calorieën aan het product toevoegt, te elimineren, bevatten caloriearme voedingsmiddelen aspartaam |
| Snack foods | Snack foods gemaakt van granen en noten bevatten gewoonlijk aspartaam, om de smaak te versterken |
| Groente- en fruitconserven | Vooral voedingsmiddelen in blik met de vermelding “zoetzuur” bevatten aspartaam, meestal om de smaak te versterken |
| Spreadse | Zelfs suikervrije smeersels bevatten aspartaam |
Bevat elk proteïnepoeder aspartaam?
Als je echter een aspartaamvrij proteïnepoeder wilt kopen, moet je altijd goed zoeken. Soms wordt aspartaam vervangen door een andere synthetische zoetstof die misschien niet zo goed onderzocht is als E951.
Wat zijn de bijwerkingen van aspartaam?
Maar als je regelmatig meer aspartaam consumeert, kan het je stofwisseling beïnvloeden. Een studie heeft aangetoond dat veelvuldig gebruik van niet-voedzame zoetstoffen – zoals aspartaam – kan leiden tot stofwisselingsstoornissen (2). Deze niet-nutritieve zoetstoffen belasten het endoplasmatisch reticulum en kunnen zelfs zwaarlijvigheid en diabetes type 2 bevorderen.
Overmatige consumptie kan dus in het ergste geval leiden tot lagere schadelijke biologische effecten op hypothalamacellen (2). Daarom moet op den duur eerder van overmatig aspartaamgebruik worden afgezien.
In kleine (onregelmatige) doses kan aspartaam echter heel goed als suikervervanger gebruikt worden.
Wat zijn de alternatieven voor aspartaam?
Maar er zijn ook andere manieren om de suiker in je voedsel te vervangen. Het bekendste vervangingsmiddel is xylitol, of berkensuiker. Maar natuurlijke vervangers zoals honing of agavesiroop kunnen ook suiker vervangen en je eten wat gezonder maken.
Aspartaam: praktisch gebruik en voordelen
Is aspartaam veilig of niet?
Wanneer aspartaam gemetaboliseerd wordt, wordt de synthetisch geproduceerde zoetstof afgebroken tot eiwitbouwstenen die je lichaam kent en kan verwerken. De laatste 30 jaar is er echter geen verband gevonden waarin E951 verantwoordelijk was voor hoofdpijn, epilepsie, allergieën, neuro-endocriene veranderingen of zelfs de vorming van hersentumoren.
Daarom wordt deze zoetstof in principe veilig geacht. Natuurlijk alleen als je het met mate inneemt. Het wordt pas kritiek bij mensen die lijden aan een stofwisselingsstoornis die fenylketonurie heet (zie ook (2)).
Als je op een voedingsmiddel of drank de vermelding vindt dat het een bron van fenylalanine bevat, is dat belangrijke informatie voor mensen die lijden aan de stofwisselingsstoornis fenylketonurie, of kortweg PKU.
Voor deze mensen is het van essentieel belang dat het fenylalanine gehalte in het bloed zo laag mogelijk blijft. Daarom moeten getroffenen niet zo veel eiwitrijk voedsel eten. Ze lopen het risico op een toxische reactie in de hersenen als ze te veel vlees, eieren, zuivelproducten of aspartaam eten.
Het is echter bewezen dat de insulinespiegel kan stijgen bij mensen met glucose-intolerantie als ze regelmatig aspartaam consumeren.
Als de natuurlijke glucosetolerantie verstoord is, testen artsen vaak op het metabool syndroom of diabetes type 2.
Als je niet zeker weet of je veilig aspartaam als zoetstof kunt gebruiken, kun je ook je arts om advies vragen. Na een grondig onderzoek kan je arts je deskundig advies geven en tegelijk alle reeds bestaande aandoeningen uitsluiten.
Wat is de aanbevolen inname van aspartaam?
Ook al zijn er veel critici die aan aspartaam een of andere bijwerking toeschrijven, toch kun je deze zoetstof elke dag consumeren. Sinds de goedkeuring is aspartaam een van de meest bestudeerde en beoordeelde additieven.
De aanbevolen richtlijn voor aspartaam is 40 mg per kilo lichaamsgewicht. Dit wordt als een veilige hoeveelheid beschouwd. Maar om deze hoeveelheid aspartaam ook werkelijk te bereiken, zou je bijvoorbeeld elke dag ongeveer 12 blikjes van wat suikervrije limonade moeten drinken.
Afvallen met aspartaam
Als je wilt afvallen, is het eerste wat je waarschijnlijk automatisch doet het opgeven van suiker in welke vorm dan ook. Daar is in principe niets mis mee. Maar als je overschakelt op aspartaam of een andere zoetstof, is je succes bij het afvallen verre van gegarandeerd.
Omdat
- Aspartaam is niet calorievrij
- Aspartaam draagt eigenlijk niets bij aan je energievoorziening
- je hersenen worden alleen voor de gek gehouden door te denken dat er glucose wordt aangevoerd
- hierdoor krijg je al na korte tijd een uitgehongerd gevoel
Maar het zijn juist deze hunkeringen die het je zo moeilijk kunnen maken om af te vallen. Daarom is aspartaam niet echt de oplossing als het gaat om een paar kilo afvallen. in feite hebben
studies aangetoond dat regelmatige consumptie van aspartaam de neiging heeft je meer te laten aankomen en de kans op diabetes type 2 te verhogen. Het kan ook je stofwisseling in de war schoppen (2) – wat niet bevorderlijk is voor afvallen!
Behalve deze kenmerken is er ook wetenschappelijk bewijs dat het fenylalanine dat tijdens de stofwisseling ontstaat het IAP enzym blokkeert.
Maar het is juist dit maag-enzym, dat in de dunne darm gevormd wordt, dat een belangrijke rol speelt bij gewichtsverlies. Dus als hij geblokkeerd is, zal de naald op je weegschaal waarschijnlijk alleen in het minimum bereik bewegen.
Aspartaam kan het ideale alternatief voor suiker zijn voor je afslankplan. Maar je zult er nooit mee afvallen alleen. Het is beter je dieet te veranderen in een evenwichtig en gezond dieet, meer te bewegen of meer frisse lucht te krijgen.
Aspartaam en insuline
Het is bijzonder belangrijk voor diabetici om te weten hoe de consumptie van bepaalde voedingsmiddelen hun insulinespiegel beïnvloedt. Dit geldt ook voor aspartaam.
De meningen lopen uiteen over de vraag of kunstmatige zoetstoffen invloed hebben op de insulinespiegel. Studies over aspartaam en insuline tonen aan dat de synthetische zoetstof geen verband houdt met veranderingen in de insulinespiegel. Je moet hierover echter je arts raadplegen.
Aspartaam als neurotoxine
De mythe dat aspartaam als neurotoxine gebruikt kan worden blijft de kop opsteken.
Dat kan echter niet, want volgens de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid, kortweg EFSA, heeft de afbraak van aspartaam geen effect op het zenuwstelsel. De consumptie heeft geen invloed op het cognitieve vermogen van kinderen en volwassenen.
Conclusie
Aspartaam is waarschijnlijk een van de zoetstoffen die het meest omstreden is en altijd critici op de been brengt.
Maar sinds de zoetstof in 1994 in de EU als voedseladditief werd goedgekeurd, zijn er maar weinig wetenschappelijke studies geweest die schadelijke effecten op het lichaam hebben aangetoond – bij matige consumptie van aspartaam. Verborgen suikers in in de handel verkrijgbare voedingsmiddelen zijn daarentegen veel schadelijker voor het menselijk organisme.
In feite kan aspartaam een gezonder alternatief zijn voor industrieel geproduceerde suiker. Want het kan je helpen om aan je eigen suikerverslaving te ontsnappen.
Overigens lijken de eiwitbestanddelen in de zoetstof erg op de natuurlijke eiwitbestanddelen in melk, groenten of zelfs vlees. Daarom kan het menselijk lichaam ze afbreken en volledig verteren. Dit betekent dat het weliswaar niet per se natuurlijk is, maar toch heel dicht bij de natuurlijke eiwitbestanddelen staat.
De dagelijkse dosis mag echter niet hoger zijn dan 40 mg per kilogram lichaamsgewicht.
Aspartaam kan je echter niet echt helpen afvallen. Dit komt omdat de zoetstof niet absoluut calorie-arm is. Bovendien veroorzaakt het snel hunkering, omdat het de hersenen niet de hoeveelheid energie kan geven die ze nodig hebben.
Voor gezonde mensen is aspartaam dus niet gevaarlijk voor de gezondheid, zelfs niet bij dagelijks gebruik. Zelfs de methanol die bij de metabolisatie ontstaat is niet echt ongezond. Hoewel het een gif is, komt het alleen in zeer lage concentraties voor tijdens de spijsvertering. Daarom is er geen bezorgdheid over intolerantie bij gezonde mensen.
Mensen die lijden aan de stofwisselingsstoornis fenylketonurie, of kortweg PKU, moeten echter het eten van voedsel met zoetstoffen erin vermijden. Ze moeten ervoor zorgen dat het fenylalanine gehalte in het bloed niet te veel stijgt.
Het fenylalanine dat in aspartaam zit is een essentieel aminozuur voor het menselijk lichaam. Het werkt evenzeer als neurotransmitter, d.w.z. als overbrenger van belangrijke informatie tussen cellen en hersenen.
Beeldbron: unsplash.com / rawpixel
Referenties (2)
1.
Mouillot T, Parise A., Greco C. et al. Differential Cerebral Gustatory Responses to Sucrose, Aspartame, and Stevia Using Gustatory Evoked Potentials in Humans. In: Nutrients (2020). Vol. 12(2).
Bron
2.
Park S., Sethi S., Bouret S.G. Non-nutritive Sweeteners Induce Hypothalamic ER Stress Causing Abnormal Axon Outgrowth. In: Front Endocrinol (Lausanne) (2019). Vol. 10:876.
Bron
Waarom kun je me vertrouwen?
Gerelateerde artikelen
